Werken luchtfilters echt tegen de verspreiding van corona? Grootschalig onderzoek op 85 scholen

Het heet het wonder van Staphorst: daar werden op een school luchtreinigers geïntroduceerd en kort daarna daalde het aantal besmettingen drastisch. Evenzo hebben ze de afgelopen piek weinig infecties gehad. Werkt het ook echt zo goed? "Er is veel te weinig aandacht voor luchtreinigers in de strijd tegen het coronavirus", vindt hoogleraar Bert Blocken.

Source: https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5283798/luchtreinigers-klas-onderzoek-corona-besmettingen

 

Ruim 85 scholen in Nederland en België doen mee aan het onderzoek van Blocken, hoogleraar bouwfysica aan de TUe. Vandaag start de installatie van de Luchtreiniger voor de eerste Nederlandse deelnemers.

 

"We zijn er erg tevreden over", zegt Marjolein van Lieshout, directeur van basisschool De Kiezel in Best. "Ik vind dat we als school er alles aan moeten doen om open te blijven. We hebben de ventilatie in ons 75 jaar oude schoolgebouw al verbeterd." Ze hoopt dat de luchtreinigers die deze week op school zijn geplaatst een concrete stap zijn in het terugdringen van besmettingen.

 

Zijn luchtreinigers de heilige graal?

Eén van de basismaatregelen tegen corona is: zorg voor voldoende frisse lucht. Dan gaat het altijd over goed ventileren, maar zijn luchtreinigers ook een manier om ongezonde lucht te filteren?

Volgens hoogleraar Blocken wel: "Het bestaat al heel erg lang en we weten dat het werkt. Waarom zetten we er dan niet massaal op in?" Hij hoopt met dit onderzoek opnieuw te bewijzen dat goede luchtreiniging de volgende stap is: "Het is de enige belangrijke maatregel waar we nog niet op in hebben gezet, naast het vaccineren, mondkapjes, afstand houden, lockdowns en ventileren."

 

Hoe werken luchtreinigers?

De luchtreinigers die in de scholen geplaatst worden, zijn streng beoordeeld door de betrokken deskundigen.

Het apparaat is meestal een mobiele zuil die met een stekker aangesloten wordt. De luchtreiniger haalt allerlei deeltjes uit de lucht, bijvoorbeeld met een speciaal filter. Die deeltjes kunnen fijnstof zijn, maar ook aerosolen, die we uitademen. En die kunnen dus virussen, zoals corona, bevatten.

Sommige apparaten werken op een andere manier, namelijk met UVC-licht dat schadelijke deeltjes in de lucht - zoals het coronavirus - vernietigt.

 

Massaal aan de luchtfilters

Niet alleen op scholen kunnen luchtreinigers goed werk doen volgens Blocken: "Denk aan de verzorgings- en verpleeghuizen. Daar waren vooral aan het begin van de pandemie toestanden die we makkelijk hadden kunnen voorkomen met goede luchtreiniging."

Maar ook de horeca zou volgens hem veel baat bij hebben bij luchtreinigers. Blocken pleit al een tijdje voor een 'luchtkwaliteitslabel'. "Ondernemers die investeren in een goede luchtkwaliteit, met ventilatiesystemen en goede luchtreinigers, krijgen dan bijvoorbeeld een A+. En degenen met een slechte luchtkwaliteit krijgen een F."

Zo weten bezoekers waar ze aan toe zijn, maar het kan ook helpen bij een eventueel volgende lockdown volgens Blocken. Want dan zou je alleen de gebouwen kunnen sluiten die de zaken niet goed op orde hebben.

 

Wat wordt er nu onderzocht?

85 scholen in Nederland en België doen de komende tijd mee aan het onderzoek van de TUe. Per school worden in verschillende klaslokalen luchtreinigers geplaatst. Vervolgens worden allerlei metingen gedaan om te kijken hoeveel virusdeeltjes er in de lucht zitten, ook in klaslokalen zonder luchtreinigers.

Daarnaast worden gegevens over besmettingen bijgehouden om iets te kunnen zeggen over de invloed van die luchtreinigers op coronabesmettingen in de klas. Het lastige daarbij is wel dat je niet weet of de leerlingen in de klas of daarbuiten besmet zijn.

Voor scholen is het gratis om hieraan mee te doen. Ook hoogleraar Blocken en zijn team doen dit werk gratis. Verschillende leveranciers van luchtfilters hebben hun apparatuur de komende maanden gratis beschikbaar gesteld. De scholen hoeven alleen (geanonimiseerd) door te geven hoeveel leerlingen besmet zijn, iets wat ze toch al bijhouden. Dus het is voor hen geen extra werk.

 

Luchtreinigers versus ventileren

Het RIVM zegt dat het nog onbekend is wat de meerwaarde van luchtreinigers is op plekken waar goed geventileerd wordt. Het is volgens hen sowieso geen vervanging voor ventilatie. 

Dat laatste klopt volgens Blocken, maar er is volgens hem al wel voldoende bewijs dat luchtreiniging iets toevoegt: "We weten dat het coronavirus geen pootjes heeft waarmee het zich verplaatst, maar dat dat via druppels, zogenaamde aerosolen, gaat. En we weten uit heel veel wetenschappelijk onderzoek dat luchtreinigers die druppels stoppen. Het is logisch dat daarmee dus ook het virus gestopt wordt."

Volgens Blocken is alleen ventileren niet voldoende: "Om het virus daarmee een halt toe te roepen blijkt uit onderzoek dat je minimaal 6 keer per uur de hele binnenlucht moet verversen. Dat is echt heel veel en de meeste ventilatiesystemen kunnen dat niet." Hij hoopt daarom met dit onderzoek op de scholen nogmaals aan te kunnen tonen dat een combinatie van ventilatie en luchtreiniging het beste is.

 

Extra schadelijke stoffen in de lucht?

Zomaar een apparaat plaatsen om de lucht te filteren is geen goed idee, benadrukt Blocken: "De wereld van die luchtreinigers is wel een beetje het wilde westen. Er zitten hele goede apparaten tussen, maar ook apparaten die de luchtkwaliteit juist verslechteren. Pas dus op!"

Sommige luchtreinigers werken op zo'n manier dat er juist schadelijke stoffen in de lucht komen, zoals ozon, stikstof en ultrafijnstof.

Blocken heeft met zijn onderzoeksteam verschillende apparaten aan een kritische screening onderwerpen en plaatst in de klaslokalen alleen goedgekeurde luchtreinigers.

'Investeren in goede luchtkwaliteit'

Scholen kunnen inmiddels via de Rijksoverheid subsidie krijgen voor het plaatsen van ventilatiesystemen. Blocken is kritisch: "Dat is maar voor 30 procent van het bedrag en zulke systemen zijn heel duur. En: het gaat nog niet eens over luchtreinigers, terwijl die veel gemakkelijker te plaatsen zijn op scholen."

Onlangs beloofde Ernst Kuipers, minister van Volksgezondheid, 150.000 euro voor de pilot in Staphorst. Blocken is blij dat er eindelijk iets meer aandacht voor dit onderwerp komt, maar vraagt zich af of het genoeg is.

Nog even geduld

De luchtreinigers die nu op scholen worden geplaatst blijven daar sowieso staan tot de zomervakantie. Daarna moeten alle data nog geanalyseerd worden, dus Blocken verwacht dat het nog wel even duurt voor hij met conclusies kan komen: "Ergens hoop ik dat het dan mosterd na de maaltijd is: want dan betekent het dat we de coronacrisis al lang achter ons hebben gelaten tegen de tijd dat we de resultaten hebben."